هم‌اکنون برخی از محصولات غذایی موجود در بازار کشورمان “تراریخته” است اما به‌دلیل عدم درج اطلاعات تراریختگی بر روی برچسب این محصولات (عدم اجرای قانون برچسب‌گذاری) مصرف‌کنندگان امکان تشخیص این محصولات را ندارند.
با توجه به اطلاع‌رسانی‌های گسترده‌ای که در مورد محصولات تراریخته در چند سال گذشته در ایران صورت گرفته، آگاهی مردم در زمینه توجه به سبک زندگی سالم و بخصوص تغذیه سالم بسیار افزایش یافته.
بحث محصولات تراریخته (تراژن) بحث داغی است و البته حساس. مخالفان و موافقان هر دو به تحقیقاتی اشاره می‌کنند که نظرشان را ثابت می‌کند و هیچ یک از طرفین هم دستش خالی نیست، از بعضی جهات شبیه ماجرای گرم شدن آب و هوای زمین در سالهای اخیر است.
حال تکلیف ما چیست؟ تراریخته خوب است یا بد؟ بخوریم یا نخوریم؟ بکاریم یا نکاریم؟ پاسخ قطعی برای این سوال فعلا وجود ندارد، هر شهروند آگاه خود باید تصمیم بگیرد.
تراریخته یعنی چی ؟
ابتدا تعریف، سازمان بهداشت جهانی، تراریخته به “گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی گفته می شود که ترکیب ژنتیکی آنها (DNA)به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفتگیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی‌افتد.”
اما به زبون ساده ، محصول تراریخته یعنی دستکاری ژنتیکی محصولات یا جانوران . یعنی یک یا چند تا ژن رو به یه محصول یا جانور اضافه کنیم یا ازش کم کنیم تا ویژگی های اون محصول یا جانور رو تغییر بدیم . مثلا یه کاری کنیم ، میوه سیب چهار تا ویتامین بیشتر داشته باشه یا تولید پروتئین کنه . تراریخته به انگلیسی میشه Transgenesis که از دو واژه Transformation و Genesis گرفته شده . ترنسفورمیشن یعنی تغییر شکل و Genesis هم یعنی اصل و ریشه یه چیزی . پس Transgenesis یعنی تغییر دادن ژن اولیه و اصلی یه جاندار .
محصولات تراریخته مجاز کشور کدامند؟
رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد فقط دو محصول سویا و ذرت به صورت تراریخته یا اصلاح ژنتیکی شده در بازار کشور وجود دارد و درج برچسب تراریخته بر روی این محصولات نیز اجباری شده است.
تمام سویای وارداتی به ایران تراریخته است و از سوی دیگر بیش از میلیون تن ذرت همچنین بخش اعظم غذای دام و طیور ما که وارداتی است تراریخته است
فواید استفاده از مواد غذایی تراریخته بسیارند از جمله:
- کاشت گیاهانی که به بیماری‌ها و آفات و حشرات مقاوم هستند تولید را در واحد سطح افزایش داده و بخشی مهمی از کمبود جهانی به مواد غذایی را رفع خواهد کرد.
- با استفاده از این تکنولوژی می‌توان گیاهان خوراکی را به سمومی که بر علیه گیاهان هرز استفاده می‌شوند مقاوم کرد، هزینه‌های تولید را کاهش داد و تولید مواد غذایی را افزایش.
- دستکاری ژنتیکی گیاهان این امکان را فراهم می‌کند که آنها را در شرایط نامساعد محیطی (خشکسالی، سرما و سیل) و همچنین زمین‌هایی که چندان برای کشاورزی مناسب نیستند (شوره زارها) پرورش داد.
- با دستکاری ژنتیکی می‌توان مواد غذایی را بشکلی تولید کرد که حاوی مواد مغذی مناسب و لازم باشند (انواع اسید آمینه و پروتئین و ویتامین‌های ضروری. این علاوه بر رفع کمبود مواد غذایی، به بهبود سلامت نیز کمک کنند.
- دستکاری ژنتیکی این امکان را فراهم می‌کند که مواد آلرژی زا را در مواد غذایی گیاهی و یا حیوانی کاهش داد.
- دستکاری ژنتیکی با افزایش زمان بهره‌وری و تازه ماندن مواد غذایی، طعم و کیفیت را بهتر می‌کند.
- دستکاری ژنتیکی گیاهان حتی می‌تواند در تولید واکسن بیماری‌ها (مانند وبا و حتی ایدز) مفید و سودمند باشد.
آیا محصولات تراریخته مضر هستند؟
به استناد اظهارنظر صریح سازمان بهداشت جهانی یکی از دلایل مقاومت انسان نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده از محصولات تراریخته است. دلیل این موضوع این است که به محصولات تراریخته ژن مقاومت نسبت به آفات، عوامل میکروبی یا بیماری‌های گیاهی منتقل می‌شود.
این ژن‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای مهندسی ژنتیک است که به خورد جامعه داده می‌شود. این قضیه مثل یک جراح است که ابزار جراحی را در شکم بیمار جا گذاشته باشد. نتیجه هم می‌شود ساخت آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای قوی‌تر و مصرف بیشتر دارو با تاثیر کمتر. ابتلا به بیماری‌های دیگر را هم به این فهرست اضافه کنید.
