در نوامبر ۲۰۲۲ یک چت بات پرحاشیه مبتنی بر هوش مصنوعی به نام ChatGPT با قابلیت نوشتن ایمیل، شعر، پاسخگویی به سؤالات و حتی نگارش کدهای برنامه‌نویسی به دست عموم رسید. این بات می‌تواند به‌عنوان دستیار مجازی و همچنین برای پاسخ به جستجوهای کاربران نیز استفاده شود. بنابراین به‌نظر می‌رسد با پیدایش ChatGPT دیگر دوران موتورهای جستجو به پایان رسیده است، اما آیا واقعاً این‌چنین است و آیا ChatGPT یا سایر چت بات‌های هوش مصنوعی مشابه می‌توانند جایگزین غول‌هایی مثل موتور جستجوی گوگل و سایر موتورهای جستجو شوند؟
ChatGPT در حال حاضر کاربران زیادی دارد که از آن برای نوشتن تبلیغات، ایمیل‌ها، پست‌های وبلاگی و سایر محتواهای متنی مشابه استفاده می‌کنند. آیا رشد سریع این چت بات و بهره‌مندی آن از قابلیت‌های هوش مصنوعی می‌تواند نحوه جستجوی کاربران در وب را تغییر دهد؟ با توجه به تلاش‌های قبلی گوگل و مایکروسافت برای ایجاد یک موتور جستجوی کارآمد، آیا هنوز هم امکان ورود بازیگر جدید به حوزه جستجو در وب و تأثیرگذاری در این دو حوزه وجود دارد؟
در ادامه به این دو سؤال پاسخ خواهیم داد و مزایا و معایب بهره‌مندی از فناوری چت بات هوش مصنوعی در موتورهای جستجو را بیان می‌کنیم.
بدون تردید تصور اینترنت بدون موتور جستجویی مثل گوگل دشوار است. عملکرد موتور جستجوی گوگل در جستجوی موضوعات درخواستی به‌قدری موفق بوده که نام آن در فرهنگ‌های لغت به‌عنوان یک فعل مترادف با عبارت «جستجو در اینترنت» بیان شده است. بیشتر افراد زمانی که می‌خواهند بگویند چیزی را در اینترنت جستجو کرده‌اند، می‌گویند «آن را گوگل کردم» یا مثلاً بعضی افراد می‌گویند «فلان موضوع را گوگل کن».
گوگل در پایان ۲۰۲۲ همچون سال‌های قبل عنوان پربازدیدترین وب‌سایت را از آن خود کرد. طبق آمار تخمینی ۹۲ درصد از موارد جستجوی موضوعات، با موتور جستجوی گوگل انجام شده و تنها ۳ درصد از جستجوها با موتور جستجوی رقیب آن، یعنی بینگ (موتور جستجوی متعلق به مایکروسافت) صورت گرفته است. در ظاهر به‌نظر می‌رسد در آینده نزدیک ابزار دیگری جایگزین موتور جستجوی گوگل نخواهد شد؛ اما در مورد این موضوع مطمئن هم نیستیم.
ChatGPT با حجم عظیمی از متون استخراج‌شده از سراسر اینترنت، آموزش داده شده است و می‌تواند تقریباً به تمام جستجوهای انجام‌شده در فضای وب، پاسخی شبیه به پاسخ ارائه شده توسط انسان بدهد. به‌همین دلیل پیش‌بینی شده است که این ربات می‌تواند در آینده تهدیدی برای گوگل باشد.
تلاش برای بهره‌مندی از قابلیت‌های هوش مصنوعی در موتورهای جستجو
طبق گزارش نیویورک‌تایمز، «لری پیج» و «سرگی برین»، بنیان‌گذاران گوگل، در حال تلاش برای افزودن قابلیت‌هایی شبیه قابلیت‌های ChatGPT به موتور جستجویی هستند که آن را بیش از ۲۵ سال پیش راه‌اندازی کرده‌اند. طبق گزارش‌ها ساندار پیچای، مدیرعامل گوگل مصمم به سرعت‌بخشیدن به استفاده از یک چت بات هوش مصنوعی در سرویس‌ها و محصولات شرکت با قابلیت‌هایی فراتر از قابلیت‌های سایر چت بات‌های متداول است.
همچنین با توجه به سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری مایکروسافت در OpenAI، شرکت فعال در حوزه هوش مصنوعی و سازنده ChatGPT، ممکن است این بات به برخی از محصولات مایکروسافت مثل آفیس و بینگ نیز راه پیدا کند.
استفاده از قابلیت‌های هوش مصنوعی در موتورهای جستجو پیش‌تر توسط «سریدار رامازوارمی»، پیش‌بینی شده است. او که قبلاً سرپرست بخش تبلیغات گوگل بوده و پس از آن استارتاپ موتور جستجوی نیوا (Neeva) را بنیان‌گذاری کرده، در مصاحبه‌ای این‌چنین گفته است:
مدل‌های زبانی بزرگ و هوش مصنوعی در جستجوی اطلاعات، سوئیچ‌شدن بین اطلاعات مختلف و پاسخ‌دادن به سؤالات به‌گونه‌ای که قبلاً امکان‌پذیر نبوده است، توانایی بی‌نظیری دارند. بهره‌مندی از این توانایی‌ها می‌تواند جستجوی اطلاعات در فضای وب را برای افراد واقعاً هیجان‌انگیز کند و فکر می‌کنم شرکت‌های مختلف با روش‌های گوناگون زمینه استفاده از چنین قابلیت‌هایی را فراهم کنند.
