اگر میخواهید بزرگترین مسجد ایران را ببینید باید راهی شیراز شوید، «مسجد نو» یا «مسجد اتابک» عنوان بزرگترین مسجد را به خود اختصاص داده. این مسجد ثبت ملی شده و شماره ثبت آن نیز ۷۳ است که در سال ۱۳۱۰ ثبت شده است.
اما از وسعت مسجد بگوییم که بیست هزار متر مربع است! این مسجد در زمان حکومت اتابکان ساخته شده و علاوه بر بزرگ بودن تاریخی هم هست. قدمتش به سده ششم هجری قمری باز می گردد.
این تنها مسجد تاریخی شیراز نیست بلکه مسجد عتیق و مسجد جامع وکیل هم دو مسجد دیگری هستند که باید هر گردشگری از آنها دیدن کند.
مسجد اتابک شیراز معروف به مسجد نو یکی از مساجد قدیمی شهر شیراز است. مسجد اتابک در میان مساجد ایران لقب بزرگترین مسجد را در کشور به خود اختصاص داده است.
مساجد همواره جایگاه ویژه ای در جوامع اسلامی داشتند و دارند. البته این اماکن علاوه بر اهمیتی که از لحاظ مذهبی دارند، در حوزه معماری نیز حرف برای گفتن دارند و در اصل می توان نشانه هایی از معماری دوره های مختلف تاریخی را در مساجد دید.
یکی از تاریخی ترین مساجد کشورمان با نام مسجد اتابک شیراز شناخته می شود. این مسجد در وهله نخست اندرونی اتابک سعدبن زنگی پنجمین اتابک از اتابکان سلغوری فارسی بود و سپس به دست وی ساخته شد. در اصل اتابک سعد بن زنگی زمانیکه فرزندش به سختی بیمار بود، نذر کرد که در صورت بهبودی فرزندش خانه را ویران کند و به جای آن مسجد بسازد. مسجد اتابک در سال ۵۹۰ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد با مساحتی بالغ بر بیست هزار متر مربع معادل دو هکتار بزرگ ترین مسجد ایران است و از دید ارزش تاریخی دومین مسجد شیراز به حساب می آید.
تاریخچه مسجد اتابک شیراز
بنای اولیه این مسجد در بین سال‌های ۵۹۷ تا ۶۱۵ هجری قمری توسط اتابک سعد بن زنگی (پادشاه فارس) ساخته شده و در دوره های مختلف، بازسازی ها، تعمیرات و تزیینات زیادی در آن صورت گرفته است به نحوی که از بنای اتابکی آثار قابل توجهی بر جای نمانده و بنا صورت تازه ای به خود گرفته است. از جمله بازسازی ها و تعمیرات مسجد که در طول دوره های مختلف صورت گرفته است می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: در سال ۹۹۵ هجری قمری، خواجه سعد الدین شیرازی معروف به شاه نوازخان (وزیر دکن هندوستان) و در سال ۱۱۸۳ هجری قمری، صادق خان، برادر کریم‌خان زند، مسجد را تجدید و تعمیر کردند.
در سال ۱۲۶۹ هجری قمری، مسجد در اثر زلزله آسیب کلی دید. به طوری که جز طاق بزرگ رو به مغرب و کریاس متصل به آن و شبستان پشت به قبله، بقیه مسجد خراب شد و بین سال های ۱۲۷۱ تا ۱۲۷۳ توسط حاجی میرزا علی اکبر قوام الملک شیرازی بازسازی گردید. در سال ۱۳۰۱ هجری قمری، شبستان معروف به مقصودیه خراب شد که آن هم توسط فتحعلی خان (پسر میرزاعلی اکبر قوام الملک) دوباره ساخته شد.
در سال ۱۳۵۰ هجری قمری، معین الشریعه واعظ اصطهباناتی، از طرف حاجی محمد باقر بهبهانی، مسجد را تعمیر و سردر آن را که به کلی خراب شده بود، از نو ساخت. در دوره های اخیر، از طرف اداره باستان شناسی، تعمیرات و مرمت های ضروری در بنای مسجد صورت گرفته است.
