استعفای ناگهانی محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در آخرین دقایق دوشنبه شب همچون بمبی خبری بوده و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و افکار عمومی ایران و جهان داشت. ظریف در کوتاه‌ترین زمان ممکن در صدر اخبار رسانه‌های جهان قرار گرفت. با وجود اینکه پیشتر اخباری درباره استعفای او مطرح شده بود، اما قطعی شدن آن در وضعیت کنونی کشور برای افکار عمومی غافلگیر کننده بود.
ساعاتی پس از انتشار اخبار حضور اسد در تهران، غافلگیری بزرگ رخ داد. وزیر خارجه در اینستاگرامی خود از “ناتوانی در ادامه خدمت” و “کاستی ها” و “کوتاهی ها” در دوران خدمت خود عذرخواهی کرد. این پست به عنوان استعفای ظریف تعبیر شد و بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. پس از آن مقامات وزارت خارجه استعفای وزیر را تائید کردند.
وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سئوال که علت اصلی استعفای ایشان چه بوده است، گفت:
استعفای من صرفاً به منظور دفاع از شان و جایگاه وزارت امور خارجه در روابط خارجی بوده است که آن را در کنار سایر توانمندی ها برای امنیت ملی ایران حیاتی می دانم. من ناراحتی و دلخوری شخصی ندارم و نیازی به دلجویی ندارم. به عنوان وزیر خارجه وظیفه داشتم بخاطر منافع ملی و اقتدار کشور در برابر رعایت نشدن جایگاه وزارت خارجه واکنش نشان دهم. بقیه گمانه زنی ها صرفاً زاییده تخیلات افراد است
ابعاد پیچیده استعفای محمد جواد ظریف
استعفای ظریف از چند منظر مورد توجه و دقت ناظران و فعالان فضای مجازی قرار گرفته است.
نکته اول به موقعیت زمانی آن بازمی گردد. این که چرا ظریف در شرایطی که کشور در بحران قرار دارد و لوایح مربوط به اف‌ای تی اف هنوز تعیین تکلیف نشده اند، استعفا می‌دهد. چرا این اتفاق دقیقا در روزی که بشار اسد در سفری تاریخ به ایران آمد، رخ داد؟ این هم پرسش مهم دیگری است که احتمالا به زودی روشن خواهد شد.
نکته دوم که مهم تلقی شده است، پیام این استعفا است. بسیاری از ناظران و کاربران سعی کرده اند بررسی کنند که این استعفا چه معنا و مفهومی دارد. تلقی غالب این است که کشور در شرایط مناسبی قرار ندارد و این استعفا بیش از همه تائید کننده این مطلب است.
نکته سومی که مورد توجه قرار گرفته، این است که این استعفا برای دولت روحانی چه معنا و تبعاتی دارد. بسیاری به روحانی توصیه کردند که استعفای ظریف را نپذیرد. برخی نیز گفتند حالا که ظریف استعفا داده بهتر است روحانی نیز استعفا دهد.
پشت پرده استعفا
پس از آنکه ظریف استعفا داد، برخی ناظران مدعی شدند که استعفای او با حضور امروز اسد در تهران بی ارتباط نیست. هنوز هیچ منبع رسمی در این باره توضیحی نداده است، اما سایت انتخاب در این باره نوشته است که صحت و سقم استعفای وزیر خارجه را به صورت پیامکی از او جویا شده و ظریف اینگونه پاسخ داده است: «بعد از عکس‌های ملاقات‌های امروز دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد.»
البته که مفهوم این پیام به خوبی روشن نیست، اما می‌تواند به گمانه زنی‌ها درباره ارتباط سفر اسد و استعفای ظریف دامن بزند.
در این رابطه عده‌ای نیز مدعی شدند ظریف اساسا از حضور اسد در تهران مطلع نبوده است.
ظریف روز دوشنبه روز پرکاری را پشت سرگذاشت و دیدار‌های همیشگی خود در وزارت خارجه را دنبال کرد. او با جمعی از فعالان صلح‌طلب و ضدجنگ (کدپینگ) که از آمریکا به ایران سفر کرده‌اند، دیدار کرد. همچنین به گفته حشمت الله فلاحت پیشه رییس کمیسیون امنیت ملی قرار بود که روز دوشنبه با ظریف به ژنو سفر کنیم که ناگهان از وزارت خارجه به او اعلام شده که سفر لغو شده است؛ بنابراین هنوزدلیل استعفا روشن نیست، اما علیرضا رحیمی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی گفته است “فردا قبل از جلسه علنی مجلس پشت پرده‌های استعفا را بحث خواهیم کرد.”
با وجود اینکه بسیاری از وجود پشت پرده و دلیلی ویژه برای استعفای ظریف سخن می‌گویند، اما عباس عبدی معتقد است که احتمالا این استعفا با هماهنگی صورت گرفته است. او در توئیتی در این باره نوشت: «اگر استعفای ظریف قطعی باشد کار خوبی کرده، احتمالا با هماهنگی قبلی است.»
نگاهی به واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی به استعفای وزیر امور خارجه
استعفای ظریف بازتاب بسیار گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشت. یکی از کاربران در این باره نوشت: «این حس عجیب رو یک بار دیگه هم تجربه کرده بودم! شب وفات آقای هاشمی رفسنجانی. حس مبهم سردرگمی و حالا یعنی چی؟! امشب هم دقیقا همون حسو دارم!» یکی دیگر از کاربران نیز با تشبیه خبر استعفای ظریف با رحلت آیت الله هاشمی نوشت: «حالا چی به روز مون میادِ ۲. حالا چی به روزمون میادِ یک اون شبی بود که خبر فوت هاشمی رفسنجانی اومد.» همچنین کاربر دیگری نوشت: «ظریف امشب یک تنه مرز‌های وحشت، تعلیق و اضطراب را برای یک ملت جابه جا کرد!»
کاربر دیگر در واکنش به استعفای ظریف نوشت: «ابراهیم یزدی با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کرد و پیشرفت داشت، از دفتر موسوی خوئینی‌ها برخی مامور به تسخیر سفارت شدند. حالا محمدجواد ظریف اروپا رو مجبور به حمایت سیاسی تام و تمام از موضع برجامی ایران می‌کرد، اما این‌بار هم برخی طرح دیگر در سر داشتند.» یکی دیگر از کاربران نوشت: «دولت روحانی نامش تدبیر و امید بود هر دو این کلمات در ظریف تفسیر و تبیین می‌شد، اما حالا بی تدبیر و ناامید‌ترین دولت را شاهدیم. مبارک دلواپسان.» یا کاربر دیگر که با اشاره به صحبت‌های اخیر ظریف نوشت: «ظریف که میگفت دوام می‌آوریم، دوام نیاورد اونوقت از ما چه توقعی دارن؟!»
