آخرین بار و پس از ۲۰ سال در بامداد جمعه ۳ تیر ۱۴۰۱، همنشینی صبحگاهی ۶ سیاره خانواده خورشید در افق بامدادی قابل مشاهده بودند که تا ۱۸ سال دیگر (از سال ۱۴۰۱) با آن کیفیت چنین پدیده‌ای تکرار نخواهد شد.
همنشینی صبحگاهی ۶ سیاره
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران از همنشینی سیارات منظومه خورشیدی «تیر» (عُطارد)، «بهرام» (مریخ)، «مشتری» (برجیس)، «کیوان» (زحل)، «اورانوس» و «نپتون» با ماه در آسمان بامدادی هفته دوم خرداد خبر داد و گفت: به دلیل وجود نور صبحگاهی، تنها دو سیاره در این پدیده نجومی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند.
مهندس مسعود عتیقی گفت: این روزها خبر همنشینی صبحگاهی ۶ سیاره سامانه خورشیدی در سطح جامعه و البته کمتر در منابع نجومی دیده می‌شود و این حساس شدن عمومی به اخبار نجومی به نوعی بیانگر تلاش‌های علمی و ترویجی شبانه‌روزی فعالان نجوم آماتوری در سراسر کشور طی دو دهه اخیر است که بدون حمایت رسمی، نگاه عمومی مردم خوبمان را به سمت آسمان و زیبایی‌های آن در اقصی نقاط کشور سوق داده‌اند.
وی افزود: در مورد خبر این همنشینی لازم است علاقه‌مندان برای لذت بردن بیشتر از این رخداد نجومی، توجه داشته باشند که نباید متوقع پدیده اعجاب‌انگیزی باشند.
عتیقی خاطر نشان کرد: اگر رصدگران در بامداد این روزها به افق صبحگاهی توجه کنند؛ با چشم، سیارات «کیوان» و یا زحل حلقه بر گردن را به همراه سیاره سرخ «بهرام» و یا مریخ مشهور در آسمان صبحگاهی را مشاهده خواهند کرد.
مشاهده سیارات تیر و برجیس
این در حالی است که سیارات «تیر» و «برجیس» با وجود آنکه در توان چشم غیرمسلح برای رصد هستند، ولی به دلیل قرارگیری در مجاورت نور صبحگاهی ناشی از طلوع مهر تابان، امکان مشاهده آنها دور از انتظار است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایرانی اضافه کرد: سیاره سبز-آبی «اورانوس» هم بالاتر از این دو جرم (سیارات تیر و برجیس) در نور بامدادی قرار دارد، هر چند که برای مشاهده آن باید در یک آسمان تاریک، لااقل از دوربین دوچشمی نجومی بهره برد. همچنین سیاره «نپتون» نیز بین «کیوان» و «بهرام» قرار داشته که برای رصد آن نیز از یک تلسکوپ کوچک آماتوری باید استفاده کرد.
سیاراتی که با چشم غیر مسلح قابل رویت نیستند
وی با تاکید بر اینکه سیارات تیر، بهرام، کیوان، برجیس، اورانوس و نپتون در آسمان صبحگاهی این روزها حضور دارند، ولی تنها دو سیاره با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند، اضافه کرد: نکته جالبی که رصدگران در بامدادان روزهای هفته پیش رو می‌توانند دنبال کنند، همنشینی هلال کاهنده صبحگاهی با سیارات مورد اشاره است که می‌تواند سوژه جالبی برای عکاسی نجومی با لنزهای تله قدرتمند و یا از درون تلسکوپ باشد.
عتیقی با بیان اینکه کره ماه در بامداد این روزها آدرس خوبی برای یافتن و شناسایی سیارات خورشیدی نامبرده خواهد بود، اظهار کرد: بخش جالب رویداد نجومی هفته پیش رو، همنشینی بسیار نزدیک و یا قِران سیاره نپتون با هلال کاهنده بامدادی است که نپتون یک عبور خراشان در بامداد شنبه ۱۲ خرداد را تجربه کرد، ولی اگر این پدیده را از دست داده‌اید، نگران نباشید؛ چرا که در صبحگاه دوشنبه ۱۴ خردادماه جاری، یک عبور خراشان دیگر و (چه بسا اختفا در پشت ماه در برخی نقاط دنیا) این بار از سیاره سرخ بهرام در کنار ماه را شاهد خواهیم بود.
تماشا همنشینی صبحگاهی ۶ سیاره
به گفته وی این عبور خراشان سیاره سرخ بهرام از کنار هلال کاهشی ماه با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است و ثبت عکس‌های زیبایی از آن امکان‌پذیر خواهد بود. سیاره بهرام در این بامداد به صورت جرم ستاره مانند سرخی در سمت دیگر ماه دیده می‌شود.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تاکید کرد: بدیهی است هر چند به مرور هلال به سیارات اورانوس، تیر و برجیس نیز نزدیک می‌شود، اما با کاهش طول کمان ماه به همراه نور صبحگاهی پیش از طلوع خورشید، امکان مشاهده همنشینی کمان ابروی آسمانی با سیارات مورد اشاره دور از انتظار خواهد بود.
مشاهده همنشینی صبحگاهی ۶ سیاره در نیمکره های زمین
عتیقی خاطر نشان کرد: جالب است بدانید که ساکنان نیمکره جنوبی زمین نیز این همراستایی سیارات را شاهد خواهند بود، هر چند که ساکنان آن نیمکره در این زمان از سال، اواخر فصل پاییز را تجربه می‌کنند.
این فعال حوزه نجوم آماتوری یادآور شد: آخرین بار و پس از ۲۰ سال در بامداد جمعه ۳ تیر ۱۴۰۱، هلال ماه با تمامی ۷ سیاره خانواده خورشید در افق بامدادی قابل مشاهده بودند که تا ۱۸ سال دیگر (از سال ۱۴۰۱) با آن کیفیت چنین پدیده‌ای تکرار نخواهد شد.
عتیقی به برخی از خرافه‌ها در مورد این پدیده اشاره کرد و گفت: در ضمن شایان ذکر است که بر اساس برخی از باورهای نادرست، در مورد خطرناک بودن مقارنه سیارات که با ادعای ایجاد اثرات جزر و مدی بر روی کره زمین و ساکنان آن، این قبیل مطالب مطرح می‌شود؛ این موضوع از نظر علمی مردود شناخته شده و این اثرات حتی بر فضاپیماها نیز بسیار ناچیز و قابل اغماض است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تاکید کرد: اگر علاقه‌مند به مشاهده همنشینی زیبایی از سیارات هستید، توصیه می‌کنیم که شامگاه روز شنبه، ۱۸ شهریور سال ۱۴۱۹ را به خاطر بسپارید که در غروب اولین روز از ماه رمضان آن سال، مقارنه بزرگ سیارات تکرار خواهد شد.
