در روز‌هایی که شورای عالی انقلاب فرهنگی در تکاپوی ایجاد تغییراتی اساسی در کنکور ورودی دانشگاه‌ها برای سال‌های آتی است، اتفاقاتی در کنکور ۱۴۰۰ و حاشیه آن رخ داده و در حال وقوع است که موجبات تعجب بسیاری را فراهم آورده است. رویداد‌هایی که می‌توانند سرنوشت برخی داوطلبان را به کل تغییر دهند و از این رو محل تامل هستند.
نخستین رویدادی که کنکور ۱۴۰۰ با آن مواجه شد، به رغم برگزاری این آزمون در شرایط کرونایی و بی توجهی به اعتراض برخی که خواستار تعویق این آزمون بودند، طراحی سوالات عجیب و غریب در برخی دروس از جمله ریاضی و ادبیات بود. سوالاتی که برخی شان از سرفصل‌های کتاب درسی بیرون بودند و قرار گرفتنشان در دفترچه سوالات نشان از اشکالی بنیادین داشت.
این مهم زمانی بهتر درک می‌شود که شیوه طراحی سوالات را بدانیم؛ اینکه انبوهی از سوالات دروس مختلف توسط اساتید و معلمان زبده طراحی شده و در بانک سوالات سازمان سنجش قرار می‌گیرند تا مدتی به کنکور مانده، اساتید برگزیده به بانک سوالات مراجعه کرده و شماری از آن‌ها را برای آزمون‌های پیش رو برگزینند. سوالاتی منتخب که در شرایط قرنطینه به چاپ و نشر می‌رسند تا با آن‌ها کنکور برگزار شود.
کنکور ۱۴۰۰ سراسر از سوالات پیچدیده و دشوار
با این یادآوری، قرار گرفتن سوالات خارج از سرفصل‌های مشخص شده در زمره سوالات آزمون حکایت از اشتباه چشمگیر اساتیدی دارد که سوالات را بر می‌گزینند. افرادی که یا به سرفصل‌های آموزشی آگاهی کافی نداشته اند و یا به دلایل دیگر، ترجیح داده اند سوالاتی دشوار و پیچیده را برای این آزمون برگزینند که در این صورت، توجه چندانی به استاندارد بودن آزمون از خود نشان نداده اند.
علت این انتخاب‌ها هرچه که باشد، نتیجه آن بروز مشکلی شده که سازمان سنجش را بر آن داشته که تدابیری برای رفع این مشکل اتخاذ نماید. تدابیری از جمله حذف سوالات دشوار و خارج از سرفصل‌های درسی که به نظر راه حل بی اشکالی نیست، به ویژه اگر به یادآوریم که برخی دانش آموزان می‌کوشند با توجه نشان دادن به درس‌هایی که بیشتر در آن‌ها مهارت دارند یا برعکس، زمان صرف نکردن برای درس‌های دشوار، بهینه‌ترین نتیجه را کسب نمایند و حالا این فرصت تا حدودی از ایشان گرفته شده است.
حذف سوالات ریاضی
به عنوان مثال می‌شود به دانش آموزی اشاره کرد که ترجیح می‌داده تنها چند سوال مربوط به هندسه را از از سوالات ریاضی پاسخ داده و به جایش، باقی وقت در نظر گرفته شده برای سوالات این درس را صرف پاسخ به سوالات دروس دیگر نماید و همین کار را هم کرده، اما حالا که چندین سوال ریاضی حذف می‌شود، نتیجه بسیار بهتری کسب خواهد کرد، در حالی که دانش آموز مسلط به ریاضی در قیاس با وی ضرر کرده است.
این در حالی است که در سال‌های اخیر کنکور شرط ورود به بسیاری از رشته‌های دانشگاهی نیست و به رقابتی بسیار شدیدتر برای ورود به رشته‌های برتر تبدیل شده است. رقابتی که اتفاقات کنکوری امسال به شدت در آن تاثیر گذاشته و در نتیجه از مفهوم عدالت فاصله گرفته است. مشابه همان خدشه‌ای که به گفته بسیاری، مافیای کنکور به عدالت تحصیلی وارد آورده اند.
کنکور ۱۴۰۰ و موسسات کنکوری
یکی از ابعاد دردناک‌تر ماجرا هم این است که فرصتی تازه برای موسسات کنکوری و آموزشگاه‌های گران قیمت فعال در این عرصه فراهم آمده تا از این به بعد به کنکور ۱۴۰۰ اشاره کرده و با انتشار کتاب‌های متفاوت و برگزاری کلاس‌های آموزشی و آزمون‌های سنجشی مشابه این کنکور کذایی، بر ثروت و قدرت شان بیافزایند و چه بسا با موفقیت‌های مشتریانشان در کنکور‌های آتی، همه رشته‌های ریسیده شده در سال‌های اخیر را پنبه کنند.
وضعیتی که زیانش اغلب متوجه دانش آموزان کم برخوردار است که بر اساس آمارها، اغلب ۴۱ درصد دانش آموزانی که از خانوار‌های روستایی می‌آیند و بسیاری از ساکنان حومه‌های شهر‌ها را شامل می‌شود. دانش آموزانی که کنکور امسال در کنار مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، آینده‌ای نه چندان روشن پیش رویشان ترسیم می‌کند چراکه بر اساس آن مصوبه قرار است سهم نمرات دانش آموزان در مدارس در قبولی شان در دانشگاه ۶۰ درصد شود که در آن صورت، فقر آموزشی شان نمود بیشتری هم خواهد یافت.
کافی است به این نکته کلیدی توجه کنیم که در مدارس روستایی و بسیاری از شهرهای کوچک و حتی حومه شهرهای بزرگ، گاه یک معلم چند درس را تدریس می‌کند که نتیجه اش هرچه باشد، نتایج درخشان دانش آموزان در آزمون‌های نهایی پایان سال نخواهد بود. نتایجی که قرار است در قبولی دانش آموزان در دانشگاه تاثیر ۶۰ درصدی داشته باشد و موجب می‌شود که دانش آموزان برخوردار هم در کنکور و هم در زمان تحصیل، برتری زیادی به ایشان پیدا کنند.
سوالات خارج از سرفصل‌های درسی در کنکور
اما اگر فکر می‌کنید که کنکور ۱۴۰۰ تنها به دلیل سوالات خارج از سرفصل‌های درسی و در نتیجه آن، تقویت موسسات کنکوری و ایجاد فاصله بیشتر میان دانش آموزان است که عجیب توصیف می‌شود، سخت در اشتباهید چراکه اتفاقی دیگر نیز در حال تدارک است تا در نتایج این آزمون تاثیر داده شده و در قبولی امسال در دانشگاه‌ها خودی نشان دهد. اتفاقی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدارک دیده شده است.
البته این اتفاق بعد از کنکور و در نتایج آن رقم خواهد خورد، اما در مجموع می‌توان در قالب کنکور ۱۴۰۰ تفسیرش کرد و عبارت است از تغییراتی که در سهمیه‌ها صورت گرفته و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده، اما به مانند دیگر تغییرات که قرار است از کنکور ۱۴۰۲ اجرایی شوند، اجرایش در سال‌های آتی در دستور کار قرار نخواهد گرفت و از همین امسال و در نتایج کنکور اخیر اجرایی خواهد شد!
البته ساز و کار اجرای این تغییر هنوز مشخص نیست و قرار است تدابیر لازم در این خصوص اتخاذ شده و بعد از آن، سهمیه بندی جدید اعمال شده و نتایج نهایی کنکور اجرایی شود، اما همین که بدانیم بعد از برگزاری آزمون سراسری قرار است مولفه‌ای تاثیر گذار بر آن تغییر بنیادین کند، کافی است برای اینکه منتظر اتفاقات دور از انتظار در نتایج کنکور ۱۴۰۰ باشیم. کنکوری که معلوم نیست تا اعلام نتایجش، اتفاق عجیب دیگری را تجربه خواهد کرد یا خیر؟!
