شب گذشته خبری هیجان‌انگیز تیتر اول خبرگزاری‌های علمی دنیا را به خود اختصاص داد: کشف آب در جو یک سیاره فراخورشیدی که در کمربند حیات قرار دارد. این اولین بار است که آب در جو سیاره‌ای فراخورشیدی که در کمربند حیات جای گرفته آشکار می‌شود.
این سیاره فراخورشیدی که K2-18b نام دارد ابرزمینی با اندازه‌ای در حدود دو برابر زمین و جرمی معادل هشت برابر سیاره ما است. این سیاره به دور یک کوتوله سرخ می‌گردد و در فاصله‌ی ۱۱۰ سال نوری از زمین جای گرفته است.
اخترشناسان در پژوهشی که منجر به کشف آب در جو این سیاره فراخورشیدی شد از داده‌های تلسکوپ فضایی هابل بهره بردند. در داده‌های هابل که در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ گردآوری شده بودند نشانه‌هایی مبنی بر وجود بخار آب در جو این سیاره آشکار شد. به نظر می‌رسد علاوه بر بخار آب، هیدروژن و هلیوم نیز در جو این سیاره وجود دارد.
کشف آب برای اولین بار در یک سیاره با احتمال حیات
همانطور که می‌دانیم آب برای زندگی بسیار مهم است و این یکی از مهم‌ترین چیزهایی است که اخترشناسان در سیارات بیرون از منظومه شمسی موسوم به فراخورشیدی به دنبال آن هستند.
اکنون به لطف مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل، بخار آب برای اولین بار در جو یک سیاره موسوم به “K۲-۱۸ b” که پتانسیل قابل سکونت بودن را دارد، مشاهده شده است.
بخار آب در غول‌های گازی رایج است. سیاره‌های مشتری، کیوان، اورانوس و نپتون همگی دارای H۲O در جو خود هستند. اما وجود آب روی یک سیاره سنگی بسیار نادر است و باعث می‌شود کشف بخار آب و احتمالاً حتی باران در سیاراتی مثل سیاره “K۲-۱۸ b” یک پیشرفت شگفت آور باشد.
قبلا بخار آب روی سیارات خارج از منظومه شمسی دیده شده بود، اما هیچ یک از آنها دارای حیات نبودند. این سیاره‌ها شامل نسخه‌های بسیار داغی از مشتری، زحل و نپتون و ابرزمین‌هایی بودند که بیشتر از بخار تشکیل شده‌اند تا سنگ.
اما این کشف جدید امیدوارکننده‌تر است. سیاره مورد نظر با عنوان “K۲-۱۸b” شناخته می‌شود و به دور یک ستاره کوتوله قرمز در فاصله حدود ۱۱۰ سال نوری از ما در صورت فلکی “لئو”(Leo) می‌چرخد. این سیاره، سنگی و شبیه به کره زمین است که ۲.۲۵ برابر وسیع‌تر و ۸ برابر پرجرم‌تر از سیاره ما است.
سیاره فراخورشیدی “K۲-۱۸ b”
تیمی در موسسه تحقیقاتی در مورد سیارات فراخورشیدی در دانشگاه مونترال روز گذشته یافته‌های خود را درباره این سیاره منتشر کرده است. مطالعه این تیم به رهبری “بیورن بنکه” که باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد، به این نکته اشاره دارد که سیاره فراخورشیدی “K۲-۱۸ b” به لطف وجود آب و هیدروژن و همچنین محل قرارگیری آن در منطقه “کمربند حیات”، به احتمال فراوان قابل سکونت است.
همانطور که گفته شد این سیاره در کمربند حیات یا منطقه “گلدی‌لاکس”(Goldilocks) قرار دارد که محدوده‌ای نسبت به یک ستاره است که در آن درجه حرارت نه خیلی گرم است و نه خیلی سرد و قابلیت پشتیبانی از حیات را دارد.
اما قبل از اینکه شروع به بستن چمدان‌های خود کنید، مهم است که توجه داشته باشید عنوان “به طور بالقوه قابل سکونت” لزوما به معنی قابل سکونت برای انسان نیست. این سیاره به دلیل بزرگتر بودن نسبت به زمین، گرانش سطحی بسیار قوی‌تری دارد که راه رفتن روی آن را غیرممکن می‌کند.
همچنین ستاره‌های کوتوله قرمز فعال‌تر از خورشید ما هستند، بنابراین این سیاره میزبان پرتوی قدرتمندی از اشعه ماوراء بنفش است که در انسان موجب بروز سرطان پوست می‌شود.
کشف آب در جو یک سیاره فراخورشیدی که در کمربند حیات قرار دارد
“آنجلوس سیاراس” یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: یافتن آب در دنیایی قابل سکونت غیر از زمین بسیار شگفت آور است. این سیاره زمین دوم نیست، زیرا به طور قابل توجهی سنگین‌تر است و ترکیب جوی متفاوتی دارد. با این حال ما را به پاسخ به سؤال اساسی مبنی بر اینکه آیا زمین بی‌همتاست نزدیک می‌کند.
این سیاره در سال ۲۰۱۵ توسط تلسکوپ فضایی “کپلر” کشف شد، اما وجود آب در آن در داده‌های بایگانی هابل از سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ کشف شد.
تیم مطالعاتی روی این سیاره الگوریتم‌های جدیدی تولید کرده‌اند که نور را از ستاره میزبان تجزیه و تحلیل می‌کند. این روش امضای مولکولی بخار آب و همچنین هیدروژن و هلیوم را در این سیاره نشان داد.
این کشف باعث شده “K۲-۱۸b” یکی از جذاب‌ترین اهداف برای مشاهدات بعدی با تلسکوپ‌های قدرتمندتر مانند جیمز وب و آریل باشد. مطالعه بیشتر می‌تواند به تعیین اینکه چه مقدار آب در جو آن وجود دارد، چه مقدار ابر وجود دارد و از همه مهمتر آیا نیتروژن و متان نیز در آن وجود دارند، کمک کند که اگر چنین باشد این امر احتمال برای یافتن زندگی در “K۲-۱۸b” را تقویت می‌کند.
