تقریبا محال است کسی تابحال فال حافظ نگرفته باشد. فال گرفتن، تفال زدن و استخاره کردن رسمی دیرینه بین ما ایرانی هاست که هروقت در دوراهی قرار می گیریم، از آن کمک میگیریم. استخاره با استناد به قرآن کریم انجام می شود اما مرجع اصلی تفال برای ما دیوان خواجه حافظ شیرازی است.
افراد زیادی در مواقع مختلف حافظ به دست می گیرند و با باز کردن دیوان غزلیات این شاعر ایرانی، نظر او را جویا می شوند. البته بسیاری هم به فال حافظ اعتقادی ندارند و سندیتی برای این کار قائل نیستند. اما نظر شما چیست؟ فال حافظ درست است یا اعتبار ندارد؟ روش درست تفال زدن به دیوان حافظ چیست و چطور باید غزلیات آن را تفسیر کرد؟ امروز شما را با اسرار و نکاتی در مورد فال حافظ آشنا می کنیم
تاریخچه فال حافظ
آیا می دانید اولین فال حافظ را چه کسی گرفت و این کار چطور به یک رسم تبدیل شد؟ جالب است بدانید که تاریخچه فال حافظ به ساعاتی بعد از فوت وی باز می گردد. ادوارد براون در جلد سوم تاریخ ادبیات ایران اشاره داشته است که پس از فوت حافظ، عده ای که کلام وی را قلب کرده بودند، او را تکفیر و از دفن او در گورستان مصلی جلوگیری کردند.
برای حل مشکل و اختلافات، تصمیم بر این شد که از خود حافظ کمک بگیرند. قرار شد دیوان غزلیات حافظ را باز کنند و هرآنچه خواجه شیراز گفت، همان را انجام دهند. پس تمام غزلیات او را نوشته و در سبدی ریختند. کودکی تفال زد و غزل شماره ۸۲ آمد. در این غزل به صراحت آمده بود که از دفن حافظ جلوگیری نکنید! آنجا بود که به حافظ لقب لسان الغیب دادند و با تکریم پیکرش را دفن کردند. غرل ۸۲ این بود:
کنون که می دمد از بوستان نسیم بهشت
من و شراب فرح بخش و یار حورسرشت
مکن به نامه سیاهی ملامت من مست
که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت؟
قدم دریغ مدار از جنازه حافظ
که گرچه غرق گناهست، می رود به بهشت
چگونه فال حافظ بگیریم؟
فال حافظ گرفتن آداب خاص خود را دارد. معمولا فردی که می خواهد تفال بزند، وضو می گیرد و پس از خواندن فاتحه ای برای حافظ، دیوان را باز می کند. نقل است که دیوان باید در دست چپ باشد و با حضور قلب، توسط دست راست باز شود. اولین غزلی که در صفحه راست صفحه می آید، تفال محسوب می شود و باید به آن استناد کرد. اولین بیت غزل بعد نیز شاهد یا تأئید کننده تفأل است. البته روشهای دیگری هم وجود دارد اما این، متداول ترین روش برای گرفتن فال حافظ و استناد کردن به نظر لسان الغیب است.
تفسیر فال حافظ
حتما دیده اید که بسیاری از دیوان های حافظ، دارای چند خط توضیح با عنوان تفسیر فال هستند. این توضیحات معمولا در انتهای هر غزل آمده و مفهوم کلی آن غزل را به مخاطب می گویند. بهترین تفسیر از فال حافظ، با توجه به حالات و وضعیت روحی- روانی، احساسی، عاطفی و باورهای صاحب فال انجام می شود. به هیچ عنوان نمی توان حکمی کلی و یکسان صادر کرد و یا تفال را مطلقا خوب یا بد دانست.
ویژگی اصلی و مهم کلام حافظ، چند وجهی بودن آن است و به همین دلیل نمی توان معنا یا تفسیری واحد برای اشعارش در نظر گرفت. البته تفسیر فال با توجه به مفهوم برخی از کلمات، قافیه و ردیف و عناصر شعر هم انجام می شود. بسیاری از حافظ شناسان تفال های دیوان خواجه شیراز را بر این اساس تفسیر می کنند که البته باز هم نمی توان حکمی کلی واحد صادر کرد.
