این روزها عبارت جنون آنی را زیاد می شنویم و می خوانیم. پس از رسانه ای شدن همزمان چند جنایت هولناک، ذهن افراد زیادی به سمت بیماری های روانی و به ویژه جنون لحظه ای یا آنی‌رفته است. بسیاری بر این باورند که پدر و مادری که فرزند خود را به فجیع ترین شکل به قتل می رسانند، دچار جنون آنی شده اند. اما این عبارت دقیقا به چه معناست؟ شاید بد نباشد که کمی علمی تر با جنون آنی، مفهوم و علائم آن آشنا شویم.
جنون آنی چیست؟
جنون لحظه ای به حالتی اطلاق می شود که فرد کنترل خود را از دست داده و به خودش یا دیگران آسیب می رساند. در این وضعیت، ارتباط فرد با واقعیت قطع می شود و هیجان او از سطح قابل کنترل خارج می گردد. درگیری‌های بدون دلیل منطقی، ناسزاگویی، قتل و… بخشی از نمودهای رفتاری جنون آنی به شمار می روند. تعداد و شدت حملات جنون آنی، بستگی به این دارد که فرد تا چه اندازه مستعد باشد و مستعد بودن را نیز عوامل متعددی مثل ژنتیک، محیط زندگی و … تعیین می کنند. در هر صورت، مشخصه اصلی جنون‌آنی، قطع ارتباط فرد با واقعیت و رفتارهایی خارج از کنترل است.
جنون آنی چه علائمی دارد؟
چطور می توان تشخیص داد که یک فرد مبتلا به جنون‌آنی است؟ درواقع تا زمانی که حمله ای صورت نگرفته، به سختی می توان تشخیص داد که شخصی به جنون آنی مبتلاست. با این حال این نوع آشفتگی روانی، دو علامت اصلی دارد که شامل هذیان و توهم می شوند. به صورت جزئی تر می توان علائم جنون لحظه ای را به موارد زیر تقسیم بندی کرد:
بروز هذیان
توهم
فقدان احساس یا واکنش عاطفی نامتناسب
اختلال در عملکرد در محیط کاری یا موقعیت‌های اجتماعی
فقدان بینش و اختلال در قضاوت
چرا افراد به جنون آنی مبتلا می شوند؟
علل جنون‌آنی
جنون‌آنی به دلایل مختلفی بروز پیدا می کند. عوامل محیطی، ژنتیک، مشکلات خانوادگی، اقتصادی، تنش‌ها، شکست و ناکامی، فشارهای روانی و جسمی، بخشی از مهم ترین عواملی هستند که در ابتلای فرد به این بیماری و ظاهر شدن نشانه های آن تاثیرگذار هستند. در مجموع می توان گفت که دلایل شناسایی شده جنون آنی شامل موارد زیر می شوند:
-
مصرف مواد توهم زا
سوء مصرف مواد محرک و الکل در بروز علائم جنون آنی تاثیرگذار هستند. به ویژه استفاده از مواد توهم زا باعث ایجاد اختلال در فرم و محتوای افکار می شود. در چنین شرایطی هم احتمال بروز رفتارهای غیر عادی و آسیب رساندن فرد به خودش و دیگران بسیار بالاست.
-
آسیب‌های مغزی
تومور‌های مغزی، سکته مغزی، تشنج، زوال عقل (دمانس و آلزایمر) یا حوادثی که باعث آسیب مغزی در فرد شده اند، در بروز جنون آنی تاثیرگذار هستند. البته این بدان معنا نیست که مبتلایان به این بیماری ها لزوما همگی دچار جنون لحظه ای می شوند؛ صحبت از احتمال است.
-
اختلالات شخصیت
در اختلالات شخصیت ضد اجتماعی، مرزی و پارانوئید، احتمال بروز جنون آنی بیشتر است. البته افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی بوده اند هم ممکن است با تکانش های جنون‌آنی مواجه شوند.
-
اختلالات هذیانی
در افراد مبتلا به اختلالات هذیانی مانند اسکیزوفرنی، هذیان های پارانوئیدی و حسادت هذیانی، احتمال اقدام به رفتارهای غیر عادی ناشی از جنون آنی بالاست. این افراد ممکن است تحت تاثیر افکار و باورهای بدبینانه ای که دارند، دست به اعمال خشونت آمیز، به صورت لحظه ای بزنند. در بیماران اسکیزوفرنیک هم به دلیل وجود هذیان و توهم، ممکن است علائم جنون‌آنی ظاهر شوند.
آیا جنون لحظه ای درمان دارد؟
نمی توان در این مورد نظر قطعی داد. روش های درمانی بسیاری برای درمان اختلالاتی همچون جنون آنی وجود دارد که موثر بودن یا نبودن آنها به فاکتورهایی همچون عوامل ایجاد کننده، میزان بینش و همکاری بیمار و … وابسته است. ممکن است نیاز به بستری شدن فرد در بیمارستان اعصاب و روان و تجویز داروهای مخصوص باشد. داروهایی برای درمان هذیان و توهم و کمک به بازگشت فرد به زندگی عادی و برقراری ارتباط او با واقعیت. در کنار تجویز دارو، نیاز به جلسات درمانی شناختی رفتاری هم می باشد و گاهی باید دست به دامان تکنیک های روان کاوی شد.
