در راستای دور زدن فیلترینگ، کاربران ایرانی پس از صرف هزینه‌های نجومی برای استفاده از فیلترشکن‌ها، اکنون به سیمکارت‌های بین‌المللی روی آورده‌اند که این روزها با قیمت‌های ۱۰ تا ۹۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند.
فیلترینگ همیشه چالشی برای کاربران ایرانی بوده و هست؛ اوایل دهه ۹۰، اپلیکیشن «لاین» مورد استقبال زیادی قرار گرفت، اما زود فیلتر شد. روز ۲۲ بهمن ۱۳۹۳، اختلالاتی در این اپلیکیشن ژاپنی رخ داد و از آن روز به بعد، دسترسی به آن محدود شد. «لاین» که فیلتر شد، کاربران ایرانی را به سوی رقیبش، یعنی «وایبر» سوق داد.
کاربران ایرانی برای دور زدن فیلترینگ، هزینه‌های نجومی را صرف استفاده از فیلترشکن‌ها و سیمکارت‌های بین‌المللی می‌کنند. اپلیکیشن‌های پیام‌رسان محبوب آن‌ها، یکی پس از دیگری فیلتر می‌شوند و کاربران به سوی رقبای جدید آن‌ها سوق داده می‌شوند. «لاین»، «وایبر» و «تلگرام» سه اپلیکیشن پیام‌رسان هستند که در دهه ۹۰ تجربه فیلتر شدن را داشته‌اند. «تلگرام» با وجود فیلتر شدن در اردیبهشت ۹۷، هنوز هم محبوب‌ترین اپلیکیشن پیام‌رسان در ایران است و کاربران با استفاده از فیلترشکن به آن دسترسی دارند.
استفاده از اپلیکیشن تلگرام تا اواخر دهه ۹۰ نیز با وجود فیلترینگ در بین کاربران ایرانی رواج داشت، تا آنجا که محدودیت‌های سختی بر روی فیلترشکن‌ها اعمال شد و کاربران ایرانی سرانجام به اپلیکیشن پیام‌رسان رقیب، یعنی «واتساپ» کوچ کردند. استفاده از واتساپ تا مهر ماه ۱۴۰۱ توسط کاربران ایرانی صورت می‌گرفت تا اینکه این اپلیکیشن پیام‌رسان نیز همراه با اینستاگرام بر قطار فیلترینگ سوار شد، گفتنی است که «اینستاگرام» در اواخر شهریور ماه سال گذشته فیلتر شد. در کنار فیلترینگ که به باور برخی کارشناسان «خود تحریمی» است، تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، مانع از دسترسی کاربران ایرانی به برخی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها کارآمد شده‌است؛ به عنوان مثال تریدرها در حوزه رمزارز با این مشکل مواجه هستند، که صرافی‌های آنلاین به محض لو رفتن هویت کاربران ایرانی، حساب آن‌ها را مسدود کرده و مانع از فعالیت آن‌ها می‌شود.
هزینه هنگفت اینترنت آزاد در ایران!
با تحریم و فیلترینگ کاربران ایرانی، دسترسی به اینترنت آزاد هزینه‌های سنگینی را برای آن‌ها به همراه دارد. فروش فیلترشکن از جمله بازارهایی است که در این شرایط رونق پیدا کرده است. فروشندگان فیلترشکن می‌گویند برای عبور از فیلترینگ اینترنت ایران که هر روز سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود، نیاز به سرورهای قوی‌تر و گران‌تر دارند و این باعث افزایش هزینه‌های کاربران شده است. علاوه بر این، کمبود سرور VPN و هاست در بازار به دلیل افزایش چند ده برابری استفاده از VPN و نیاز شدید کسب‌وکارها به VPN و VPS نیز در این افزایش قیمت فیلترشکن‌ها موثر بوده است. براساس داده‌های ارائه شده، قیمت یک ماهه یک فیلترشکن که قبلا ۶۵ هزار تومان بود، در حال حاضر بالای ۲۰۰ هزار تومان است. اما فیلترشکن‌ها همواره پاسخگو نیستند و قطع و وصل آن‌ها خطرات زیادی را برای تجار به همراه دارد. گزینه‌ای که اخیرا مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفته‌است، سیمکارت‌های بین‌المللی است. سیمکارت‌های فیزیکی که در تمام جهان به غیر از کره شمالی قابل استفاده هستند. این سیمکارت‌ها برای تایید هویت در سایت‌های تحریم شده، مانند صرافی‌های ارز دیجیتال و چت‌بات‌های هوش مصنوعی، یا برای دور زدن فیلترینگ با تغییر IP مورد استفاده قرار می‌گیرند. ولی نرخ این سیمکارت‌ها در بازار خیلی بالاست و ممکن است بین ۱۰ تا ۹۰ میلیون تومان خرید و فروش شوند. علاوه بر این، شارژ این سیمکارت‌ها نیز هزینه زیادی را نسبت به سروس داخل کشور دارد و شامل قیمت دلار حواله، کارمزد درگاه آنلاین و مالیات در اروپا می شود.
فیلترینگ به شکاف دیجیتالی دامن می‌زند؟
آیا می دانید که اینترنت چگونه زندگی ما را تغییر داده است؟ اینترنت امروزه یک نعمت است که بسیاری از ما به آن عادت کرده ایم. اما آیا می دانید که نصف جمعیت جهان هنوز به این فضای عظیم و پویا دسترسی ندارند؟ بله، شما درست شنیدید. فقط نصف. بقیه چطور؟
بعضی از کشورهای پیشرفته، مانند ایالات متحده، فرانسه، آلمان، بریتانیا و کانادا، بیشترین دسترسی به اینترنت را دارند. آن ها از طریق تلفن های هوشمند، لپ تاپ ها، تبلت ها و سایر دستگاه های الکترونیک به شبکه جهانی وصل می شوند. آن ها می توانند با دوستان و خانواده خود در سراسر جهان صحبت کنند، خبر های روز را پیگیری کنند، فروشگاه آنلاین بروند، بازی کنند و چیز های جدید یاد بگیرند.
اما بعضی از کشورهای نوظهور و در حال توسعه، مانند برزیل، مکزیک، هند و آفریقا، دسترسی کمتری به اینترنت دارند. برخی از آن ها فقط از طریق یک دستگاه تلفن همراه قدیمی به اینترنت متصل می شوند. برخی دیگر اصلا به اینترنت دسترسی ندارند. چرا؟
یکی از عوامل مهم، هزینه است. دسترسی به اینترنت در بسیاری از کشورهای فقیر بسیار گران است. برای مثال، در آفریقا، هزینه یک گیگابایت داده حدود ۷.۵ درصد از درآمد ماهانه است. در مقایسه، در کشورهای پیشرفته، هزینه یک گیگابایت داده حدود ۱.۵ درصد از درآمد ماهانه است.
عامل دیگر، فیلترینگ است. بعضی از دولت ها با فیلتر کردن اینترنت، هزینه ی دسترسی به آن را افزایش داده اند. آن ها سایت ها و اپلیکیشن های خاص را مسدود کرده اند، محتوای حساس را حذف کرده اند و کاربران را نظارت و تحت فشار قرار داده اند. این کار باعث شده است که بسیاری از مردم نتوانند به منابع مطمئن و مفید دسترسی پیدا کنند.
فقدان دسترسی مناسب به اینترنت، پیامدهای جدی برای فرد و جامعه دارد. در سطح فردی، ممکن است باعث شود که فرصت های شغلی، آموزشی و اجتماعی را از دست بدهید. در سطح جامعه، ممکن است باعث شود که شکاف دیجیتال، نابرابری درآمد و نابرابری فرصت ها را عمق بخشید. در سطح جهانی، ممکن است باعث شود که رقابت پذیری و بهره وری کشورهای نوظهور و در حال توسعه را کاهش دهید.
