اگر تنها کمی اهل تماشای فیلم های دهه ۶۰ و ۷۰ و طرفدار موسیقی پاپ دهه ۷۰ بوده باشید، محال است که نام بابک بیات را نشنیده باشید. اگر موافق هستید، چند خطی را به زندگی نامه بابک بیات و حیات هنری و حرفه ای اش اختصاص دهیم.
بابک بیات، آهنگسازی بزرگ و تکرار نشدنی که ملودی های بی نظیرش در فیلم های سینمایی آن روزها هنوز هم خاطره ساز و ماندگار هستند. بهرام بیضایی و مسعود کیمیایی، دو کارگردان برجسته سینمای ایران هستند که بیشترین همکاری را با زنده یاد بیات، در فیلم هایشان داشته اند. خوانندگانی همچون بابک رهنما، حمید حامی و نیما مسیحا نیز خود را از شاگردان این بزرگ مرد عرصه موسیقی می دانند و همواره از بزرگی های بیات خاطره ها می گویند. اما به راستی بابک بیات که بود و چه چیز او را تا این اندازه محبوب و مشهور کرد که پس از گذشت قریب به دو دهه، همچنان بسیاری در پی تکرار آثارش هستند و البته که ناموفق!
بیوگرافی بابک بیات
علی حسین بیات زرندی مطلق نام و فامیلی کاملش بود و در ۲۳ خرداد ۱۳۲۵ متولد شد. بعدها پسوند زرندی را از نام فامیلی اش برداشت و پس از ورود به موسیقی حرفه ای، نام بابک را برای خود انتخاب کرد. این گونه شد که یکی از نوابغ تکرار نشدنی موسیقی پاپ ایران، بابک بیات نام گرفت. ترجیح پدرش این بود که علی حسین را در کسوت ورزشکاری و در لباس نظامی ببیند؛ اما علاقه او به موسیقی باعث شد تا موسیقی پاپ، از حضور بابک بیات بی نصیب نماند.
به گفته خودش، آهنگسازی را از همان خانه چهل و هشت متری و محقرشان در محله های اطراف تهران شروع کرد. او در سال ۱۳۴۴ (زمانی که ۱۹ ساله بود) در اپرای تهران و زیر نظر اساتیدی چون اِولین باغچه‌بان، ثمین باغچه‌بان و نصرت الله زابلی به مدت پنج سال با موسیقی کلاسیک و جهانی آشنا شد، سپس با محمد اوشال آهنگساز و رهبر ارکستر جاز آشنا شد و هارمونی و آکومپانی موسیقی را از وی یاد گرفت. زنده یاد بیات، به خارج از کشور هم رفت و در آنجا دوره ساز شناسی را گذراند.
درخشش بابک بیات در موسیقی پاپ
بدون شک زنده یاد بابک بیات، جزو موفق ترین و البته تاثیرگذار ترین چهره های موسیقی پاپ کشورمان است. همکاری های او با ایرج جنتی عطایی هنوز هم شنیدنی هستند و بر جان و دل می نشینند. «شعر را که می خوانم به وجد می آیم و ملودی را می سازم. وقتی ملودی ای میسازم که غمگین باشد، وقتی میدانم اثرگذار بوده که حتماً پای پیانو گریه کنم.» این جمله ها را دوست داران و کسانی که با او کار کردند، بارها و بارها از استاد بیات شنیده بودند. اصلا چرا راه دور برویم؟! بابک بیات به نوعی مبدع موسیقی پاپ پیش از انقلاب بود و پس از انقلاب هم نبوغ خود را در آثار ماندگار نیما مسیحا، حمید حامی، خشایار اعتمادی، محمد اصفهانی و … به نمایش گذاشت.
زنده یاد بیات تنها یک آهنگساز نبود؛ او یک مولد بود و خوانندگان بسیاری را به عرصه موسیقی پاپ معرفی کرد که همگی جزو حرفه ای ترین و تکنیکی ترین خوانندگان ما به شمار می روند. بامداد بیات، یادگار این نابغه فراموش نشدنی از تلاش های پدرش برای خواننده های جوان خاطره ها دارد. او پدرش را خواننده ای حرفه ای می داند که آهنگ ها را با تحریرهایی بی نظیر برای خواننده اجرا میکرد تا آن را گوش داده و یاد بگیرد.
آهنگسازی فیلم
یکی از مهم ترین حوزه های فعالیت زنده یاد بابک بیات، موسیقی فیلم بوده است. موسیقی های بی کلام بیات در تیتراژ و متن ماندگار ترین آثار سینمایی ایران خودنمایی می کنند. بیات معتقد بود «در جامعه‌ی ما شعر بیشتر اثر دارد. در جامعه اروپایی (از قرون گذشته تا امروز) همیشه موسیقی است که شعر را تحت الشعاع قرار داده است؛ اما اینجا شعر موسیقی را تحت الشعاع قرار داده است. ما حافظ را داریم ولی آن زمان و در دوره حافظ کدام موزیسین خوب بوده؟ امیدواریم آحاد مردم روز به روز با موسیقی بیشتر آشنا شوند.»
سریال خانه به دوش (مراد برقی) به کارگردانی پرویز کاردان، اولین تجربه بیات در آهنگسازی فیلم بود. در فیلمِ «غریبه» نیز با «واروژان» همکاری کرد و پس از آن نیز در فیلم های خورشید در مرداب، شب آفتابی (با ترانه عروسک قصه من) برهنه تا ظهر با سرعت، فریاد زیر آب، سریال چنگک و … هنرش را به رخ کشید. «مرگ یزدگرد» ساخته بهرام بیضایی هم اولین فیلم بعد از انقلاب بود که بیات، موسیقی اش را کار کرد. پس از آن هم موسیقی آثاری همچون نقطه ضعف، ریشه در خون، شاید وقتی دیگر، مسافران، سریال سلطان و شبان، کشتی آنجلیکا، عروس، پرده آخر، طلسم، مرسدس، جهان پهلوان تختی، دست‌های آلوده، اتوبوس، قرمز، دو زن، شیدا و … را نوشت. جالب است بدانید که موسیقی سریال ولایت عشق هم از ساخته های زنده یاد بابک بیات است.
وقتی بال های موسیقی شکست!
پنجم آذرماه ۱۳۸۵ روزی تلخ برای تمامی فعالان در عرصه موسیقی پاپ و دوستدارن آن بود. بابک بیات، اسطوره آن روزهای موسیقی، به علت نارسایی کبدی از دنیا رفت تا ملودی های جادویی اش زیر خروارها خاک مدفون شوند. بیات علی رغم بیماری، تا روزهای پایانی عمر از خدمات بیمه درمانی بی بهره بود و نتوانست هزینه های درمانِ پیوند کبد را فراهم کند.
او خود در این باره گفته بود: «از این‌که یک آهنگساز با این همه زحمت چنین زندگی می کند و درآمد کمی در حد یک کارمند داشته باشد خنده تان می گیرد.» زنده یاد بیات، در اواخر عمر با بی مهری های بسیاری مواجه شد تا جایی که بهرام بیضایی، همین بی مهری ها را عامل مرگ وی دانست. حتی پس از مرگش قرار شد خانه اش را برای تبدیل شدن به موزه خریداری کنند؛ اما این اتفاق نیفتاد و منزل زنده یاد بابک بیات نیز تخریب و به ساختمانی بلند تبدیل شد!
