جشن امردادگان ، یادگار ایران باستان

هفتم مرداد ماه جایگاهی ویژه در تقویم ایران باستان دارد. در این روز، ایرانیان به مناسبت جشن امردادگان، به پایکوبی و شادی می پرداختند. امردادگان یکی از جشن های ۱۲ گانه ای است که ایرانیان باستان آن را به همراه نیایش به درگاه خداوند برگزار می کرده اند. در این مطلب و به مناسبت فرا رسیدن هفتم مردادماه، نگاهی داریم بر یکی از باشکوه ترین آیین های به جا مانده از ایران باستان.

پیشینه جشن امردادگان

جشن باستانی امردادگان یکی از جشنهای دوازده گانه ایرانیان است که از زمان‌های بسیار دور در نواحی مرکزی ایران اجرا میشده است. واژه مرداد در زبان اوستایی، از ریشه مئیریه در معنای مرگ گرفته شده است. حرف ا برای نفی مرگ و نیستی به اول این واژه اضافه شده و معنای جاودانگی به آن بخشیده است. این واژه به زبان پهلوی به صورت ساده شده امرتات رسید و به عنوان صفتی برای نشان دادن پایندگی و زوال ناپذیری اهورامزدا استفاده شده است.  به مرور زمان، حرف ا از ابتدای امرداد حذف شد و ما امروز از واژه مرداد استفاده می کنیم. جشن امردادگان حتما باید به این شکل تلفظ شود و تلفظ آن بدون ا ابتدایی، معنا و مفهوم این آیین را به طور کلی تغییر می دهد.

جشن امردادگان چه موقع برگزار می شود؟

احتمالا می دانید که در ایران باستان، هر روز از ماه نام مخصوص به خود را داشت و طبق رسم معمول، باید هر روزی را که با ماه مورد نظر هم نام می‎شد، جشن می‌گرفتند. در واقع روز هفتم هر ماه، امرداد نامیده میشد. لذا هفتم ماه مرداد را به همین نام، امردادگان نامیده و آن را جشن میگرفتند. فراوانی نعمت و میوه، طبیعت سبز، وفور آب رودها و آبشارها در اثر برفاب کوهها، گل‌های زیبا و آسمان پر ستاره، موهبت هایی هستند که در امرداد به مردم ارزانی می شوند. جشن امردادگان را در ایران باستان، به امشاسپند امرداد نسبت می‌ دادند که یکی از فرشته های مقرب اهورامزداست. امشاسپند امرداد نماد جاودانگی و تندرستی است و به عنوان نماینده پاکی و آبادی زمین شناخته می‌شود. این فرشته ضمن محافظت از زمین، بیماری و مشکلات را از بین میبرد و ایرانیان به شادباش این رویداد، امردادگان را جشن میگرفتند.

آداب و رسوم جشن‌امردادگان

مردم ایران باستان برای بزرگداشت امردادگان، به سمت رود‌ها و باغ‌ها می‌رفتند و در دل طبیعت زنده و زیبا به جشن و شادی مشغول میشدند. پس از جشن هم مراسم دعا و نیایش برگزار میشد که متون آن در کتابهای زرتشتیان به یادگار مانده است.

مسعود سعد سلمان، شاعر سده‌ پنجم هجری، در باب جشن باستانی امردادگان این چنین سروده است:

روز ِ مرداد مژده داد بدان

که جهان شد به طبع، باز جوان

***

مرداد مه است سخت خرم

مَی نوش پیاپی و دمادم